Dunyoda shunday qishloqlar borki, ularning hayot tarzi, an’anasi va sharoiti aqlga sig‘maydigan darajada g‘aroyib. Bu qishloqlar faqat turizm yoki tarix emas, balki insonning muhitga qanday moslashishi, ijtimoiy munosabatlari va hayotga bo‘lgan qarashlarini ham aks ettiradi. Quyida shunday  uchta antiqa qishloq haqida hikoya qilamiz.

Xuaksi – dunyoda yagona: Xitoyning eng boy qishlog‘i

Xuaksi Szyansu viloyatida joylashgan bo‘lib dunyodagi eng boy va hayratlanarli qishloqlardan biri sifatida tan olingan. Bu yerda sayyohlar nafaqat madaniy hayratlanarli joylar bilan tanishadilar, balki zamonaviy hayot tarzini ham kuzatadilar.

Qishloqda 60 mingdan ortiq aholi yashaydi. Deyarli har bir oilaga shaxsiy villa va avtomobil berilgan. Ammo buning evaziga bir shart qo‘yilgan: Xuaksida yashash uchun barcha oila a’zolari qishloqda qolishi va uni tark etmasligi kerak. Bu qoidalar orqali qishloqdagi iqtisodiy barqarorlik va ichki tartib saqlanib qolingan.

Qishloqdagi barcha ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalari birgalikda faoliyat yuritadi. Aholi bu korxonalarning aksiyalariga ega. Ularning asosiy foyda manbalari: og‘ir sanoat (temir va po‘lat), to‘qimachilik, qishloq xo‘jaligi, turizm. Bu yerdagi odam qachonki sarmoyasi 400 ming dollardan kam bo‘lsagina kambag‘al hisoblanadi.

Qishloq markazida 72 qavatli Longxi International Hotel – mehmonxona qurilgan. Shuningdek, qishloqda 2 ta vertolyot va 2 ta gigant yuk kemasi mavjud. Vertolyotlar asosan turistik maqsadlarda, kemalar esa xalqaro yuk tashishda qo‘llaniladi. Ha, qishloqqa kirgan zahoti manzara o‘zgaradi. Siz yaxshi yo‘llarni, hashamatli va keng villalarni, shuningdek, hashamatli avtomobillarni ko‘rasiz. Hozir qishloqda bepul sog‘liqni saqlash va ta’lim xizmatlaridan bahramand bo‘lgan, hatto bankda 250 ming dollari bor xonadonlar ko‘p.

Qishloqda yashovchilar qat’iy qoidalarga rioya qilishlari kerak, qimor o‘yinlari va giyohvand moddalarni iste’mol qilish qat’iyan man etiladi. Qishloqda bar, klub, diskoteka, internet kafe, karaoke bar yo‘q – ular taqiqlangan. Qishloqda jamoat bog‘i va oziq-ovqat do‘koni mavjud. Bundan tashqari, bir nechta butiklar, arzon xizmatlarni taklif qiluvchi restoranlar va bir nechta do‘konlarini topishingiz mumkin.

Qishloqdan ko‘chib ketmoqchi bo‘lsangiz, o‘zingiz bilan hech narsa olib ketolmaysiz.

Qishloqda yashashni va barcha xizmatlardan foydalanishni istaganlar haftasiga yetti kun asosan qishloqda joylashgan sanoat korxonalarida bayram va dam olish kunlarisiz ishlashi kerak.

Aholining uchdan bir qismi qora metallurgiya sanoatidan daromad oladi. Qishloq aholisi Braziliya va Hindistondan keltirilgan xomashyoni qayta ishlab, 40 dan ortiq davlatga sotadi. Ularning yana bir tirikchilik manbai bu qishloqdagi deyarli barcha ayollar ishlaydigan to‘qimachilik fabrikalari. Qishloqda 80 ta zavod mavjud bo‘lib, ular qishloq hududiga ham sig‘maydi, qo‘shni qishloqlarda joylashgan zavodlar esa ularning rivojlanishiga hissa qo‘shadi.

Zavodlarda nafaqat qishloqda yashovchilar, balki o‘n minglab odamlar boshqa joylardan ishlashga kelishadi.

Qishloqda joylashgan villalar odatdagi Amerikaning chekka hududlariga o‘xshab ketadi va yangi villalar qurilishi qishloqning o‘sib borayotgan aholisini qamrab olishda davom etmoqda. Chunki qishloq aholisi yaxshi daromad manbai bo‘lgan turizm sohasini rivojlantirishga intilmoqda. Ular turizm rivojlanishiga umid qilmoqdalar va yaqin yillarda Xitoyning bu noyob qishlog‘ini ko‘rish uchun 2 milliondan ortiq sayyoh kelishi kutilmoqda.

Xuaksining asoschisi va ilk rahbari – Vu Rinbao bo‘lgan (2013-yil 18 martda saraton kasalligidan vafot etgan).

U dehqonchilik bilan shug‘ullangan qishloqni sanoat markaziga aylantirishga muvaffaq bo‘ldi. Uning so‘zlariga ko‘ra, «bu qishloq o‘z kuchi va mehnati bilan qurildi».

Xuaksi bu faqat qishloq emas, balki muvaffaqiyatli iqtisodiy model, xalq xo‘jaligi, sayyohlik va jamoaviy farovonlikning namunasidir. U dunyo bo‘ylab barcha qishloqlar uchun ilhom manbai bo‘lib xizmat qilmoqda.

Aogashima: vulqon tepasidagi hayot

Aogashima qishlog‘i – yer yuzidagi o‘ziga xos joylardan biri bo‘lib, bu yerda odamlar vulqonning yonida ya’ni uning ichida yashashadi.

Aogashima Ivodzima orolining janubiy qismida joylashgan bo‘lib, Yaponiyaning eng janubiy orollaridan biri hisoblanadi. Bu qishloq faol vulqonning yonida joylashgani sababli o‘ziga xos jozibaga ega. Ivodzima vulqoni dunyodagi eng faol vulqonlardan biri hisoblanadi. U vaqti-vaqti bilan faollashib, tutun va kullar chiqaradi. Biroq mahalliy aholi bunday holatlarga allaqachon ko‘nikib bo‘lgan va vulqonni o‘zining doimiy hamrohidek qabul qiladi.

Aogashimaning tabiati go‘zalligi bilan lol qoldiradi. Ivodzima oroli janubiy okeanning yashil suvlari bilan o‘ralgan, vulqon esa o‘zining hayratomuz manzarasi bilan diqqatni tortadi. Vulqon etaklarida o‘simliklar gullab-yashnagan bo‘lib, vulqon orollariga xos turli o‘simlik turlarini uchratish mumkin. Vulqon etaklarida kichik-kichik maydonlarida, guruch va boshqa dehqonchilik mahsulotlari yetishtiriladi.

Aogashima qishlog‘i vulqon bilan bog‘liq boy tarixga ega. Ilgargi zamonlarda ham mahalliy aholi vulqondan foydalanib yashashgan – uning etaklarida turli minerallarni qazib olishgan va uylar qurishgan. Edo davrida (1603–1868-yillar) orolga Yaponiyaning boshqa hududlaridan ko‘chib kelganlar joylasha boshlashgan. Ular yerni o‘zlashtirib, dehqonchilik qilishgan va uy-joy qurishgan.

Hozirgi kunda ham Aogashima o‘zining noyob jihatlarini saqlab qolgan holda, an’ana va zamonaviylikni uyg‘unlashtirgan joy hisoblanadi. Mahalliy aholi hanuzgacha ajdodlari an’analarini ehtirom bilan saqlashadi va tabiat hamda vulqonga hurmat bilan munosabatda bo‘lishadi. Bu yerda vulqon bilan bog‘liq an’anaviy bayramlar o‘tkaziladi va ko‘p oilalar hanuzgacha an’anaviy hunarlar bilan shug‘ullanishadi.

Aogashima insonning tabiat bilan hamjihatlikda yashashi mumkinligini isbotlaydi. U xavf va tinchlik, tabiiy go‘zallik va hayot falsafasi orasidagi muvozanatdir. Qishloq jamiyatining barqarorligi va tabiatga hurmati uni yurakka yaqin joyga aylantiradi.

Matmata: noyob yer osti uylari

Tunisning janubiy manzarali mintaqasida joylashgan Matmata nomli kichik shahar dunyo miqyosida o‘zining yer osti uylari bilan mashhur bo‘lgan. Asrlar davomida Matmatadagi berber jamoalari cho‘lning shafqatsiz iqlimidan qutulish uchun o‘z uylarini yerda kavlab yasaganlar. Bu esa butun dunyo sayyohlarini hayratda qoldirgan noyob yer osti hayoti turmush tarzining shakllanishiga olib kelgan.

Matmataning yer osti uylari xalq orasida  g‘orlarda yashovchilar nomi bilan tanilgan. Ular yerda doirasimon kavaklar ochib, devorlari tosh bilan mustahkamlanib quriladi. Bu xonadonlar o‘zaro tunnellar va yo‘laklar orqali bog‘lanadi. Yer osti uylarida hatto issiq yoz oylarida ham sovuq va qulay harorat saqlanadi, bu esa ularni yashash uchun ideal joyga aylantiradi.

Matmatadagi eng mashhur yer osti uylaridan biri – «Sidi Driss» mehmonxonasidir. U «Yulduzli urushlar» filmi suratga olingan joylardan biri bo‘lib, uning g‘ayritabiiy arxitekturasi va boshqa dunyodagiga o‘xshash muhiti film ishqibozlari uchun qiziqarli makonga aylangan. Bu yerda ular filmdagi mashhur qahramonlar yashagan xonalar va yo‘laklarni ko‘zdan kechirishlari mumkin.

Garchand «Yulduzli urushlar» filmi Matmataga bo‘lgan sayyohlik qiziqishini oshirgan bo‘lsa-da, bu yer osti uylarining tarixi bundan ancha ilgari boshlangan. Ushbu hududda asrlar davomida yashab kelgan berber jamoalari yer osti uylarini issiq havodan panoh va dushmanlardan himoya sifatida qurganlar.

Bugungi kunda ko‘plab uylar muzey, mehmonxona va restoranlarga aylantirilgan bo‘lib, sayyohlarga berberlarning kundalik hayotini yaqindan ko‘rish imkonini beradi. Shunday muzeylardan biri – Matmata an’anaviy merosi muzeyi bo‘lib, u o‘lkaning madaniy merosini artefaktlar va ko‘rgazmalar orqali namoyon etadi.

Yer osti uylaridan tashqari, Matmatada boshqa ko‘plab sayyohlik jozibalari ham bor. Shahar hayratlanarli cho‘l manzaralari bilan o‘ralgan, ularni piyoda, tuya yoki yo‘ltanlamas avtomobilda o‘rganish mumkin. Shuningdek, bu hududda bir nechta qadimgi rim davriga tegishli xarobalar, jumladan, dunyoda eng yaxshi saqlangan rim inshootlaridan biri hisoblangan El-Jem amfiteatri ham joylashgan.

Hajmi kichik bo‘lsa-da, Matmata o‘zining noyob yer osti uylari, jozibador madaniy merosi va diqqatni jalb etuvchi cho‘l manzaralari bilan har bir sayyohni hayratga soladi. Agar siz unutilmas sayohat tajribasini izlayotgan bo‘lsangiz, Matmatani albatta tashrif buyurish lozim bo‘lgan joylar ro‘yxatiga kiriting.