Isroil razvedkasi — «Mossad»ning o‘tgan hafta iste’foga chiqqan rahbari Yosi Koen mamlakatning «12-telekanal»iga bergan intervyusida ko‘plab yashirin sirlarni ochdi. Xususan, u Isroil josuslik xizmati tomonidan so‘nggi yillarda Eronga qarshi amalga oshirilgan diversion operatsiyalar haqida ilk bor ochiq gapirdi.

2020-yil 27-noyabr kuni Tehron shahri yaqinida eronlik taniqli fizik olim Muhsin Faxrizodaning o‘ldirilishi shov-shuvlarga sabab bo‘lgan edi. O‘shanda Amerika hukumatining ismi oshkor etilmagan vakili hamda maxsus xizmatning ikki xodimi olimning o‘ldirilishi ortida Isroil turganini ma’lum qilgan edi. Isroil hozirga qadar ushbu masalada ochiq izoh bermay kelayotgan edi. «Mossad»ning sobiq rahbari Yosi Koen teleintervyuda ilk bor mazkur masalani so‘zlagan. U Isroil maxsus xizmatining Muhsin Faxrizodaning o‘limiga aloqador ekanini na tan oldi, na rad etdi. Ammo eronlik olim ko‘p yillardan buyon «Mossad»ning nishonida bo‘lgani, chunki uning yadro fizikasi bo‘yicha bilimlari xavotir uyg‘otganini qayd etgan. 

«Agar biror inson Isroil fuqarolariga tahdid tug‘dirsa, u yo‘q qilinishi kerak», — degan Koen. Ayni chog‘da, u xavf tug‘dirgan shaxs o‘z faoliyat yo‘nalishini o‘zgartirsa, razvedka xizmati ro‘yxatidan o‘chirilishi mumkinligini ta’kidlagan.

Eron mudofaa vazirligining innovatsiya va tadqiqotlar bo‘limi rahbari, Imom Husayn nomidagi universitet professori sanalgan Muhsin Faxrizoda ko‘p yillar davomida mamlakatning yadro sohasidagi tadqiqotlariga boshchilik qilgan.

Ayrim G‘arb nashrlari Faxrizodani Ikkinchi jahon urushida AQShda yadro qurolini yaratish loyihasiga boshchilik qilgan Robert Oppengeymga muqoyasa etishadi. Faxrizoda «Eron yadro sohasining otasi» deb ham atalishi ham bejizga emas. Eron bilan murosasiz muxolifatda bo‘lgan qo‘shni davlat maxsus xizmati Faxrizodani avval ham o‘ldirishga uringani, ammo suiqasd muvaffaqiyatsiz yakunlangani aytiladi.

Teleintervyuda Eronning Natanz yadro ob’yektida ro‘y bergan avariyaga Isroilning aloqador ekaniga ham ishora qilingan. 

Avval xabar berganimizdek, «The New York Times» nashri joriy yil aprel oyida Natanz shahrida joylashgan yadro inshootida ro‘y bergan portlashda Isroilning qo‘li borligini taxmin qilgan edi.

Yosi Koen Isroil maxsus xizmati Erondan 55 ming sahifali yadro hujjatlarini ham o‘g‘irlagani haqida hikoya qilgan.

Tahlilchilar «Mossad» sobiq rahbarining intervyusi G‘arb davlatlari hamda Eron o‘rtasida yadro tadqiqotlariga doir muzokaralar boshlanishi arafasida e’lon qilinganiga e’tibor qaratishgan.

S.Salim