Xalqaro ekspert, bir necha xalqaro loyihalar muallifi doktor Mehmud ul Hasan Xonning O‘zbekiston buyuk mutafakkirlar, donishmandlar va yaratuvchan shaxslar zamini sifatida tarixda alohida o‘rin tutgani, bilimga asoslangan jamiyat, mantiqqa tayangan ishonch, barqarorlik va farovon hayot ruhini e’tirof etgani haqidagi maqolasi Pokistonning “Pakistan Observer” nashrida e’lon qilindi.

Muallif maqolada bugun O‘zbekiston yana bir bor Markaziy Osiyoda tarixiy ahamiyat kasb etuvchi mamlakat sifatida e’tirof etilayotganiga e’tibor qaratarkan, “buning yorqin namunasi sifatida yangi barpo etilgan “O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi (ITsM)”ni ko‘rsatish mumkin”, deb yozadi.

Maqolada keltirilishicha, Toshkentdagi tarixiy Hazrati Imom majmuasi hududida joylashgan bu markaz madaniy va ilmiy jihatdan ulkan ahamiyatga ega inshoot bo‘lib, ko‘p madaniyatlilik, etnik xilma-xillik, bag‘rikenglik, dinlararo totuvlik va ilmiy tafakkur uchun mukammal maydon bo‘lib xizmat qiladi.

ITsMning bunyod etilishi O‘zbekiston Respublikasini dunyodagi eng yirik madaniyat markazlari — Parijdagi Luvr, Vashingtondagi Smitson instituti va Arab dunyosi instituti qatoriga qo‘shdi. U zamonaviy muzey, ilmiy tadqiqot majmuasi, islom sivilizatsiyasining yaratuvchanlik va muloqotdagi rolini namoyon etuvchi markaz, ilm, innovatsiyalar, kutubxona va ta’limni birlashtirgan yagona maskan sifatida yangi avlod olimlari, tadqiqotchilari va mutafakkirlarini ilhomlantiradi.

Markaz Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil 23 iyundagi farmoni bilan tashkil etilgan. 2018 yil 15 iyun — Ramazon hayiti kuni uning poydevoriga tamal toshi qo‘yilgan. 2025 yil noyabr oyida ommaga ochilishi rejalashtirilgan ushbu markaz O‘zbekistonning boy islomiy merosini asrab-avaylash va ulug‘lash borasidagi qat’iy irodasini aks ettiradi.

Markazdagi san’at asarlari tarixchilar, me’morlar va ustalar tomonidan puxta tanlab olingan bo‘lib, ular O‘zbekiston tarixiga sayohat qilib, islom olimlarining fan, madaniyat va ta’lim sohasidagi buyuk hissasini yoritadi. Shu bilan birga, markaz yoshlar orasida insonparvarlik, tarixga hurmat va bag‘rikenglikni targ‘ib etadi, tinchlik va totuvlikni mustahkamlaydi.

O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi UNESCO va ICESSO kabi xalqaro tashkilotlar bilan yaqin hamkorlikda faoliyat yuritib, madaniyatlar va dinlar o‘rtasidagi muloqot uchun ideal platforma yaratadi. U har tomonlama ta’limni rivojlantirib, ekstremizmga qarshi tura oladigan, islomning tinchlikparvar mohiyatini, bag‘rikenglik, taraqqiyot va uyg‘unlik qadriyatlarini targ‘ib etadi.

Markazda besh asosiy bo‘lim mavjud:

- Qur’oni Karim zali

- Islomdan avvalgi davr sivilizatsiyalari,

- Birinchi Renessans,

- Ikkinchi Renessans va Xonliklar davri,

- Yangi O‘zbekiston — Yangi Renessans poydevori.

Ular insoniyat taraqqiyotidagi uzviylik, madaniy va ilmiy izchillik hamda sivilizatsiyalararo muloqotni ifodalaydi.

Markazda restavratsiya laboratoriyasi, konferensiya zallari va UNESCO , ICESSO , Oksford Islom Tadqiqotlari Markazi kabi xalqaro tashkilotlarning ofislari joylashgan. Shuningdek, Turkiya, Rossiya va Markaziy Osiyoning yuzdan ortiq ilmiy muassasalari, muzeylari va kutubxonalari bilan hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan.

ITsM — Islom madaniy merosi uchun global markaz sifatida Malayziyadagi Islom san’ati muzeyi, Turkiyadagi Sulaymoniya kutubxonasi, Qozog‘istondagi Azret-Sulton majmuasi va Italiyadagi Bolonya universiteti kutubxonasi kolleksiyalarini namoyish etuvchi xalqaro ko‘rgazmalarga mezbonlik qiladi. U zamonaviy ekstremizmga qarshi ma’rifat orqali kurashishda, tinchlikni targ‘ib etishda va global muloqotga zamin yaratishda muhim o‘rin tutadi.

Shunday qilib, O‘zbekiston ITsM qurilishi orqali Islom sivilizatsiyasining muhim markazlaridan biri sifatidagi rolini yanada mustahkamlamoqda. Bu markaz islom merosining qayta tiklanishi, Markaziy Osiyoning jahon madaniyatiga qo‘shgan hissasining ramziga aylandi. Shu sababli, O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi milliy faxr va xalqaro muloqot oynasi sifatida e’tirof etilmoqda.

Prezident Shavkat Mirziyoyev O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazini nafaqat milliy o‘zlikni mustahkamlash, balki islomning bag‘rikenglik, ma’rifat va taraqqiyot qadriyatlarini butun dunyoga yoyish maqsadida strategik loyiha sifatida ilgari surgan.

Dunyodagi eng qadimiy Qur’on nusxalaridan biri — Usmon musxafining O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazida saqlanishi bu markazni oddiy muzey emas, balki islom sivilizatsiyasining ruhiy guvohiga aylantiradi.

Bu orqali O‘zbekiston dunyoga aniq bir xabar yubordi: Markaziy Osiyo islom merosini asrovchisi bo‘lish bilan birga, intellektual uyg‘onish va jahon madaniyatining yangi drayveriga aylanmoqda.

Yaqinda dunyoning 100 dan ortiq xalqaro ekspertlari O‘zbekistonda to‘planib, islom merosini o‘rganish va asrash borasidagi ushbu muhim tashabbusni muhokama qildilar. Ularning barchasi bu markazni “Islom merosi namoyishi yo‘lidagi muhim burilish” deb e’tirof etishdi.

O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga tashrifi davomida Prezident Mirziyoyev markazni tarixiy ahamiyatga ega, asrlar davomida xalq xizmatida bo‘ladigan inshoot sifatida ta’riflab, uning har bir naqshi tarixga muhrlanishini ta’kidladi. U bu loyihani “Islomni ezgulik, insonparvarlik va ma’rifat dini sifatida namoyon etuvchi madaniy va ma’naviy tashabbus” deb atadi.

BMT Bosh Assambleyasida so‘zlagan nutqida esa Prezident Mirziyoyev shunday dedi:

“Jamiyatda bag‘rikenglik siyosatini izchil davom ettirar ekanmiz, islom ma’rifatparvarligi g‘oyalarini o‘rganish va ularni butun dunyoga targ‘ib qilish borasidagi sa’y-harakatlarimizni davom ettiramiz.”