АҚШ президенти Доналд Трамп ва Tesla ҳамда SpaceX хўжайини, Ҳукумат самарадорлиги департаменти (DOGE)нинг собиқ раҳбари Илон Маск 5 июнь куни ижтимоий тармоқларда кескин можарога киришди. Трамп, хусусан, Маскнинг компанияларини субсидиялардан маҳрум қилиш билан таҳдид қилган ва Маск SpaceX Dragon космик кемаси фаолиятини зудлик билан тўхтатаётганини айтиб, жавоб қайтарган.

Можаронинг кескинлашуви Трамп Оқ уйда бўлиб ўтган матбуот анжуманида Маскни республикачиларнинг солиқ имтиёзлари ва бюджетни узайтириш ҳақидаги қонун лойиҳасига билдирган салбий муносабати учун танқид қилганидан кейин бошланди.

«Мен унинг қонун лойиҳасини эмас, мени танқид қилишини афзал кўрган бўлардим, чунки қонун лойиҳаси ақл бовар қилмайдиган даражада ажойиб», – деди Трамп. У Tesla раҳбари «электромобил саноати учун миллиардлаб долларлик рағбатлар олиб ташланганидан жаҳли чиққани»ни тахмин қилди ва Маск ҳужжат билан «аввалбошдан яхши таниш бўлгани»ни таъкидлади.

Маск Трампга X ижтимоий тармоғидаги пости билан жавоб берди. У электромобил ишлаб чиқарувчиларга имтиёзларни бекор қилиш бўйича қонун лойиҳаси тафсилотларидан хабардорлиги ҳақидаги гап ёлғонлигини айтди, шунингдек, ўзининг қўллаб-қувватловисиз Трамп президентлик сайловларида ғалаба қозона олмаган, республикачилар эса АҚШ Конгресси Вакиллар палатасида назоратни қўлга ололмаган бўларди, деб айтди. «Қандай ношукрлик», – деди у.

Трамп, ўз навбатида, Truth Social ижтимоий тармоғида Маск компанияларига субсидиялар беришни тўхтатиш мумкинлигига ишора қилди. «Бюджетдан миллиардлаб ва миллиардлаб долларларни тежашнинг энг осон йўли – Илоннинг давлат субсидиялари ва шартномаларини тўхтатиш. Мен ҳар доим Байден нега бундай қилмаганига ҳайрон бўлардим!» – деб ёзди у. АҚШ президенти, шунингдек, ҳукуматни тарк этишни сўраганида Маск  «ақлдан озаёзгани» ҳақида ёзган.

Маск бунга жавобан «ҳақиқий бомбани ташлаш» вақти келганини айтди ва Трамп «Эпштейн файллари» деб аталадиган ҳужжатларда борлигини ёзди – бу вояга етмаганларни жинсий эксплуатация қилиш мақсадида савдо қилиш ва уларни фоҳишаликка ундашда айбланган молиячи Жеффри Эпштейн ҳақидаги ҳужжатлар. «Бу файлларнинг ҳеч қачон нашр этилмаганининг ҳақиқий сабабидир», – деб ёзади Маск. У ўз сўзларига ҳеч қандай далил келтирмаган.

Шундан сўнг Маск ўзига тегишли SpaceX компанияси Dragon космик кемасини эксплуатация қилишни тўхтатишини маълум қилди. Ҳозирда бу NASA космонавтларни Россия «Союз» кемалари ёрдамига мурожаат қилмасдан Халқаро космик станцияга етказиб бера оладиган ягона Америка кемасидир.

«Президентнинг менинг давлат шартномаларимни бекор қилиш ҳақидаги баёноти муносабати билан SpaceX ўзининг Dragon космик кемасини зудлик билан эксплуатациядан чиқаришни бошлайди», – деб ёзди Маск. Шунингдек, у Трампга импичмент эълон қилиниши ва унинг ўрнига вице-президент Жей Ди Вэнс тайинланиши кераклигини айтди.

Маскка тегишли Tesla акциялари уч соат ичида 15 фоиздан кўпроққа тушиб кетди. Кейин улар бироз ўсди, кейин эса кескин пасайишда давом этди.

Илон Маск сайловолди пойгаси пайтида Доналд Трамп кампаниясининг энг йирик хайриячиларидан бири эди ва республикачи президент этиб сайланганидан сўнг дарҳол бюджет харажатларини, шу жумладан «самарасиз» амалдорларни ишдан бўшатиш орқали қисқартиришни мақсад қилган ҳукумат самарадорлиги департаменти раҳбари лавозимини эгаллаганди.

ОАВ Маскни «дунёдаги сайланмаган лидер» деб атаган ва у аслида Оқ уйдаги иккинчи энг қудратли шахс эканлигини таъкидлаган. Бироқ тадбиркорнинг DOGE раҳбари сифатидаги фаолияти кескин танқидларга сабаб бўлди, шундан сўнг уларнинг Трамп билан муносабатлари совуқлашган.

Апрель ойидан бошлаб Маск ва Трамп ижтимоий тармоқларда бир-бирларини тилга олишни деярли тўхтатдилар ва 30 май куни Tesla эгаси DOGE раҳбари лавозимидан истеъфога чиқди – бу расмий равишда унинг махсус давлат ходими лавозимида йилига 130 кундан ортиқ ишламаслиги билан изоҳланди. Шу куни Трамп ва Маск қўшма матбуот анжумани ўтказган ва унда улар бир-бирини мақтаган эди.