Жамиятимиздаги стереотиплар сабаб онг остимизда бир ўй ўрнашиб қолган. Қизлар карьера масаласида нимадир режа қилса турмушга чиққунгача бўлган давр мобайнида амалга ошириши керак. Турмушга чиқиш масаласига шахсий ривожланишнинг энг сўнгги бекати сифатида қарайдиганлар ҳам талайгина. Аслида эса, оила қуриш, она бўлиш ҳар бир аёлдан янги билимларни ўрганиш, янада ривожланишни тақозо этади.

Албатта, келинлик вазифалари, илк бор она бўлиш ҳар қандай уддабурон қизни ҳам шошириб қўяди. Аммо ўқиб, ишлаб юрган одам уйда рўзғор ишлари билан ўралашиб қолиши унинг руҳиятига салбий таъсир қила бошлайди. Ҳамкасблар, дугоналарнинг ўқиш ва ишдаги ютуқларини кўргани сари ўзини ортда қолиб кетаётгандек ҳис этади. Аслида эса, бу давр янги билимлар ўрганиб, ривожланиш учун база йиғишга энг мақбул вақт.

Оила, фарзанд ривожланиш учун тўсиқ эмас, аксинча янги ғоялар манбаи бўлиб хизмат қилиши мумкин. Мисол учун, бугунги кунда чақалоқларимиз учун кенг фойдаланадиган, оғиримизни енгил қилган болалар учун бир марталик тагликларни уй бекаси ихтиро қилган.

Америкалик уй бекаси Марион Донован тагликларни ювишдан шунчалик чарчаганки, бир куни у тикув машинасида оддийгина душ пардасидан биринчи сув ўтказмайдиган тагликни тиккан! Ушбу муҳим воқеа 1947 йилда содир бўлган бўлса, 1949 йилда Марион ўз ихтироси учун 4 та патент олади. Бир неча йил ўтгач, Марион бу ихтироси учун ўзининг биринчи миллион долларини қўлга киритади. Кейинчалик бу ажойиб аёл яна 20 га яқин ихтирога патент олган. Булар асосан ҳаётни осонлаштирадиган нарсалар эди.

Бу ҳали ҳаммаси эмас. Ўз карьерасини турмушга чиққандан сўнг бошлаган аёллар сиз ўйлагандан анча кўпроқ. Бугунги кунда уй бекаларининг оғирини енгил қилаётган идиш ювиш машинаси ҳам аёл киши томонидан ихтиро қилинганини биласизми?

Америкалик  Жозефина Кокрайн турмушга чиққанидан сўнг уйларига кўп меҳмон келиши ва унинг қимматбаҳо чинниларини ювиш вақтида хизматкорлар тез-тез синдириб қўйишлари сабаб, идиш ювиш машинасини яратиш ҳақида ўйлай бошлайди.

У сув оқимлари ва кирланган идишларни жойида ушлаб турадиган идиш-товоқлардан фойдаланган ҳолда дизайн ишлаб чиқади. Кўп ўтмай эри вафот этади ва у қарзга ботиб қолади. Бу фожиа сабаб Кокрайн идиш ювиш машинасининг муваффақиятли моделини яратиш устида қаттиқроқ ишлай бошлайди.

1886 йилда у ўз дизайнини патентлаб ихтиросини «Кокрайн идиш ювиш машинаси» деб номлайди. Кўп ўтмай ўз компаниясига асос солади. Тез орада ресторан ва меҳмонхоналар идиш ювиш машинасига қизиқиш билдиради. 1893 йилда Кокрайн ўз машинасини Чикагодаги Жаҳон кўргазмасида тақдим этади ва у ерда унинг дизайни ва чидамлилиги учун мукофотланади. Ажойиб-а! Бугунги кунда идиш ювиш машинаси хонадонимиздаги одатий ошхона жиҳозларидан бирига айланиб бормоқда.

Албатта, бу даврда аёл нимадир ихтиро қилиш учун керакли билимларга эга бўлиши лозим. Марион тикишдан, Жозефина эса техника илмидан хабардор бўлмаганида бу ихтиролар қаёқда дейсиз!? Агар аёл турмушга чиққунга қадар бир ҳунарнинг бошини тутмаган, илм олмаган бўлса-чи, унда нима бўлади? Фарзандига нимани ўргатади? Болаларининг саволларига қандай жавоб беради?  

Аввало, яхши она бўлиш, фарзандларининг ҳурматини қозониши учун ҳам(онасини ҳамма ҳам яхши кўради, аммо камчилик, билимли мукаммал аёл сифатида тан олади!) аёл билимли бўлиши, ўз устида ишлаши, изланиши лозим эмасми?

Яқинда бир ўқув марказининг номи эътиборимни тортди. Яъни Моҳидил Абдуллаеваниниг «Ўқинг, оналар» онлайн мактаби. Болалар тарбияси билан бўлиб ўзимга мос шуғулланадиган машғулот топишим ҳақида ўйлаб юрганим учунми номининг ўзиёқ менга илк мотивацияни берди. 

«Бу ғояни анчадан буён ўйлаб юргандим. Она бўлганимдан кейин ўқиб-ўрганиш оналар учун нақадар қийин эканлигини янада теранроқ англадим. Бу фақат оилавий шароит ёки моддий ҳолатга боғлиқ эмас. Ана шу жабҳада аёлларга ёрдам бера олиш, уларни даромад топишга ҳисса қўшиш ҳақида ўйлай бошладим. Шундай ўқув маркази очсам, оналар у ерга болалар билан кела олса, боласига қараб турадиган махсус хона бўлса, улар ҳеч нарсани ўйламай таълим олса деб орзу қиламан. Буни аввало, онлайн шаклда бошладик. Оналарга копирайтир, мобилография каби замонавий касбларни ҳамда таржимонлик ва инглиз тилини ўргатиш ниятимиз ҳам бор. Биринчи қадамни турк тили онлайн курсидан бошладик», – дейди лойиҳа муаллифи Моҳидил Абдуллаева. 

Ушбу лойиҳа октябрь ойида эълон қилинган эди. Ноябрдан турк тили онлайн дарслари бошланди. Дарслар билан бир қаторда ўқувчи оналарга мотивация бериш учун психолог суҳбати, турк тилини ўрганиб муваффақиятга эришган оналар билан учрашувлар ташкил этилди.

Бу тил курси кўплаб ёш ва ҳатто ёши улуғ оналарни ўз атрофида тўплади. Биринчи ой дарслар бепул ўтилди. Оналар ҳам ўқитувчилар Моҳидил Абдуллаева ва Умида Маткаримованинг ишончини оқлаш учун ҳам ёш бола(лар!) рўзғор, кундалик юмушларни тиндириб(тинмаса ҳам) ҳар кун 22.00 да онлайн дарсларда иштирок эта бошлашди.

Кимнингдир боласи йиғлаб қолган, кимники уйғонган, яна кимнингдир боласи дарс тинглашга қўймаган, хуллас бу одатий курслардан анча фарқли эди.  Ўқишни давом эттираётган оналар аввало ўзи, иродаси, уйқуси билан жанг қилди ва энг катта «жанг» фарзандлари билан бўлди. Устозлар ўқувчилар билан бирга фарзандларининг инжиқликларини кўтариб, сабр билан дарс ўтишди.

Март ойида бўлиб ўтган турк тили синовларида «Ўқинг, оналар» мактабини тамомлаган 11 нафар она ва бир нафар бўлғуси ота! иштирок этишди. Уларнинг барчаси Б1 даражадан С1 даражагача сертификатга эга бўлишди. Ҳеч кимнинг меҳнати бесамар кетмади.

«С1 даражадаги сертификат олганимдан жуда хурсандман. Ҳали ҳам ҳаяжондаман. Моҳидил опага ва Умидага кечалари ухламасдан соат ўн икки биргача сабр билан дарс ўтганлари учун раҳмат. Болажонларимиз билан уларни кўп асабийлаштирган бўлсак керак. Болам ухламаяпти, кейин гапираман, кейин ўқийман деб. Мен ҳам ўқитувчиман шунинг учун бундай ўқувчиларга дарс ўтиш қийинлигини биламан. Ўқитувчилардан ҳам, бу лойиҳадан ҳам жуда миннатдорман», – дейди сабоқдошларимдан Хуснорахон Абдурасулова.

Бу натижа фақат лойиҳа ташкилотчиларининг эмас, барчамизнинг ғалабамиз, ёш болали оналар тўхтаб қолмаслиги кераклигига мотивация. «Ўқинг, оналар» келажаги бор лойиҳа эканлигининг исботи!

Мана шу курсни тугатганимдан кейин менинг ўзимга бўлган ишончим яна бир поғона ўсди. Бола билан уйда ўтириб янги билим олганимга ўзимдан фахрландим. Яқинда сирдарёлик пахта даласида чопиққа чиққан, пахта терган оддий, олий маълумоти бўлмаган Хуршида исмли аёл ҳақида бир видео кўргандим. У шундай деди: «Онам, биз 10 нафар қизга ака-укаларинг йўқ ўзларингга ишонинглар, боқиманда бўлманглар деган, 30 ёшида вафот этган турмуш ўртоғим номардга ишинг тушмасин, ялинма деб васият қилган. Мен «Ибрат фарзандлари» иловаси орқали онлайн тил ўрганиб ўқув маркази очаман, кейинчалик шу марказга раҳбар бўламан деб ўйламагандим, лекин буни уддаладим...»

Демак, бизда ҳам мен юқорида мисол келтирган Жозефина Кокрайн, Морион Донавондек қобилиятга эга, кучли ва билимли аёллар кўплаб топилади. Агар ҳар бир аёл ўқиса, изланса нафақат моддий томондан ўсади балки, атрофдагиларга ҳам зиё, нур тарқатади. Шунинг учун ўқинг оналар, фарзандингиз учун, ўзингиз учун, атрофдаги яқинларингизга куч ва билим улашиш учун ҳам ўқинг, ўқинг, ўқинг!!!

Чарос Ёқубова, журналист