Deutsche Bank’ning dunyo bo‘ylab 67 ta, jumladan, Yevropadagi 28 ta shaharni o‘z ichiga olgan «Jahon narxlari xaritasi» hisobotiga ko‘ra, 2025 yilda asosiy kommunal xarajatlar qit’alarda sezilarli darajada bir-biridan farq qiladi.

Hisobotda kommunal to‘lovlar narxlari bir oy uchun – elektr energiyasi, isitish, sovutish, suv va 85 m2 xonadon uchun chiqindi xizmatini o‘z ichiga oladi.

Qayd etilishicha, kommunal xizmatlar uchun dunyodagi eng qimmat 20 ta shaharning deyarli barchasi Yevropa qit’asida joylashgan. «Yigirmatalik»ka Yevropaga kirmagan ikkita shahargina kirgan.

Xo‘sh, qaysi shaharlarda eng yuqori va eng past to‘lovlar bor? Yevrohududda bo‘lmagan yirik shaharlar haqida nima deyish mumkin?

Germaniya eng qimmat davlat

Umuman olganda, kommunal to‘lovlar Qohiradagi 24 yevrodan Myunxendagi 370 yevrogacha o‘zgarib turadi. Yevropada bu borada eng arzon shahar Istanbul bo‘lib, u yerda kommunal xizmatlar atigi 68 yevro turadi. Yevroittifoqda esa eng arzoni Xelsinki (115 yevro).

Uchinchi va to‘rtinchi o‘rinlarni Germaniyaning ikkita shahri (Berlin va Frankfurt) egallagan. Shunday qilib, Germaniya asosiy kommunal xarajatlar bo‘yicha eng qimmat mamlakat bo‘lib, jumladan, Frankfurt aholisi o‘rtacha 339 yevro, Berlinda esa 333 yevro to‘laydi.

Edinburg – ikkinchi

Edinburg asosiy kommunal xizmatlar qimmat bo‘lgan Yevropadagi ikkinchi eng qimmat shahardir. U yerda shahar aholisi oyiga o‘rtacha 346 yevro to‘laydi. Buyuk Britaniyaning boshqa shaharlari ham yuqori narxlari bilan ajralib turadi. London yettinchi, Birmingem esa o‘n birinchi o‘rinda. Londonda asosiy kommunal xizmatlar 295 yevro, Birmingemda esa 270 yevro turadi.

Eng qimmat shaharlar o‘nligiga, shuningdek, Varshava – 327 yevro, Vena – 304 yevro, Praga – 286 yevro, Amsterdam – 275 yevro va Oslo – 271 yevro kiradi.

Yevropadan tashqari «yigirmatalik»ka kirgan ikkita shahar – Tel-Aviv (12-o‘rin, 245 yevro) va Gonkong (19-o‘rin, 211 yevro).

Eng arzon kommunal xizmatlar qayerda?

Istanbul (68 yevro) va Xelsinkidan (115 yevro) keyin eng arzon kommunal xizmatlar Budapesht va Lissabonda (135 yevro), ulardan keyingi o‘rinlarni Barselona (170 yevro) va Madrid (180 yevro) egallagan.

Shuningdek, Afina (197 yevro) va Kopengagendagi (182 yevro) o‘rtacha asosiy kommunal to‘lovlari ham 200 yevrodan past. Italiyada kommunal xizmatlar narxi 200 yevro atrofida bo‘lib, jumladan, Milanda 200 yevro va Rimda 202 yevro.

Umuman olganda, kommunal xizmatlar narxi Shimoliy va G‘arbiy Yevropada yuqori, Markaziy, Sharqiy va Janubiy Yevropaning ba’zi qismlarida kamroq.

San-Fransisko AQShning ushbu ro‘yxatdagi eng qimmat shahri bo‘lib, kommunal to‘lovlar yevroda 202 yevroni tashkil qiladi. Nyu-Yorkda esa o‘rtacha 181 yevro.

Tokioda kommunal xizmatlar o‘rtacha 151 yevro turadi. Torontoda ular 107 yevro, Pekinda esa atigi 52 yevro.

Oxirgi besh yilda kommunal xizmatlar qanchaga oshdi?

So‘nggi besh yil ichida, 2020 yildan 2025 yilgacha, ko‘plab Yevropa shaharlarida oylik asosiy kommunal xarajatlar sezilarli darajada oshdi. Ro‘yxatda 176 foizlik o‘sish bilan Stokgolm birinchi o‘rinni egallagan bo‘lsa, 133 foizlik o‘sish bilan yana bir Skandinaviya shahri Oslo uchinchi o‘rinda.

Yana bir qator shaharlar ham 90 foizdan ortiq o‘sishni boshdan kechirdi: Varshava (112 foiz), Bryussel (97 foiz), Birmingem (96 foiz) va Edinburg (93 foiz).

Nemis shaharlarida oylik asosiy kommunal to‘lovlar taxminan 50 foizga oshdi, shundoq ham bu yerda aholi Yevropadagi eng yuqori to‘lovlarni to‘laydi.

Yevropada Kopengagen (-7 foiz) va Budapesht (-6 foiz) bu davr mobaynida kommunal to‘lovlar yevroda pasaygan yagona ikkita shahardir.

Qaysi shaharlar ish haqi ulushi sifatida kommunal xizmatlarga ko‘proq pul sarflaydi?

Asosiy kommunal xizmatlarga sarflangan o‘rtacha mablag‘ning ish haqlaridagi ulushi Yevrohududning turli joylarida turlicha farq qiladi. Bu, masaln Jenevada atigi 3,2 foiz va Syurixda 3,3 foizdan Afinada 18,8 foiz hamda Varshavada 17,6 foizgacha kuzatiladi.

Barcha shaharlar orasida kommunal xizmatlar uchun sof ish haqining eng past ulushi Monrealda (2,6 foiz) va eng yuqori ko‘rsatkich Manilada (25,9 foiz) to‘g‘ri keladi, bu yerda daromadning chorak qismidan ko‘prog‘i asosiy kommunal xizmatlarga sarflanadi.

Yevropada bu ko‘rsatkich bir qator mamlakatlarda 9-10 foiz atrofida. Ushbu aksiyalarga nafaqat kommunal xizmatlarning narxi, balki daromad darajasi ham ta’sir qiladi.

Yevropada 2025 yilda eng yuqori o‘rtacha oylik sof ish haqi Shveysariya shaharlarida qayd etilgan: Jenevada 7 307 yevro va Syurixda 7 127 yevro. Eng past o‘rtacha ish haqi Istanbulda – 855 yevro, Afinada esa – 1 044 yevro.

Shuningdek, Shimoliy va G‘arbiy Yevropa shaharlari aholisi yuqori maosh oladi. Hisobotga ko‘ra, Lyuksemburg, Amsterdam, Kopengagen va Frankfurtda sof maoshlar 4000 yevrodan yuqori.

Euronews Business elektr narxlari haqidagi maqolalar chop etib, Yevropadagi elektr va gaz narxlari nega juda farq qilishini batafsil ko‘rib chiqadi. Buning sabablari energiya manbalari, narx strategiyasi, subsidiyalar va qo‘llab-quvvatlash choralari - bularning barchasi kommunal xizmatlar narxlarining shakllanishiga ta’sir qiladi. Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ham Yevropadagi energiya narxiga sezilarli ta’sir ko‘rsatdi.