Agar siz tafakkurning xotirjamligidan lazzatlanmoqchi bo‘lsangiz, «yetarli» degani nima ekanligini anglab yetishingiz lozim. Baxtingiz uchun nimalar kerakligini ko‘p miqdorda emas, yetarli darajada olishning zarur tamoyillarini bilib oling.

Moddiy boyliklarga ega bo‘lish, bu bir ish, ammo hayotdagi barcha ma’naviy boyliklarni, baxt ato etadigan narsalarni qamrab olish butunlay boshqa yumushdir. Yodingizda bo‘lsin, siz aqlning doimiy xotirjamligini saqlab qolishni o‘rganmas ekansiz, bu so‘zning oliy darajadagi ma’no-mazmunida o‘zingizni badavlat deb hisoblashingiz mumkin emas.

Pullar o‘z-o‘zidan aqlga xotirjamlik bera olmaydi, ammo ba’zida u xotirjamlik berishiga amin bo‘lamiz, bu bezovtalik, qo‘rquv olib keladiki, aqliy xotirjamlikni erishib bo‘lmaydigan holatga aylantiradi. Pullar yoki ilohiy ne’mat, yoki la’nati narsa bo‘lishi mumkin. Bu pullarning miqdori bilan emas, balki siz ularni qanday boshqarayotganingizga bog‘liq.

Agar siz puldan boshqa kishilarning hayotini yaxshilash maqsadida foydalanmoqchi bo‘lsangiz, u buyuk ne’matga, ezgulikka aylanadi. Ammo faqat xudbinlik yo‘lida foydalanishni ko‘zlasangiz, pullar la’natlangan, qarg‘ish tekkan narsaga aylanadi. Siz uning quliga aylansangiz, o‘zingizga zarur miqdordan ortiq pulga ega bo‘lish uchun jon-jahdingiz bilan kurasha boshlaysiz.

Sanoat kompaniyalari hamda ishchi o‘rinlari yaratishda foydalaniladigan va odamlarning ehtiyojlariga zarur bo‘lgan mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan pullar unga egalik qilgan kishilarga hamisha shod-xurramlik ato etgan. Sababi, bu ish baxt-saodatni qo‘lga kiritish, gullab-yashnash va salomatlik uchun eng muhim omildir. O‘z ishini yaxshi ado etish uchun unga sal-pal «o‘yin» kiritish, mehr-muhabbat bilan yondashish va bu yumushga xizmat ko‘rsatishdek qarash kerak. Siz ana shu uch omil o‘rtasidagi muvozanatni to‘la-to‘kis qo‘llab-quvvatlash payida bo‘lishingiz lozim, toki ularning har biridan har kuni ozginadan olish mumkin bo‘lsin.

Bu ish xuddi xizmat ko‘rsatishdek ko‘rilsa, o‘z iste’dodingizni namoyon etgandek, har kuningizni qoniqish hissini ifodalagandek, boshqalar uchun foydali yumush qilayotgandek anglasangiz, Xudoning marhamati hisoblanadi. Istakdan tashqari, xohlamay qilingan ish salomatlikni ishdan chiqarishi va fe’l-atvorni noxush ahvolga duchor qilishi mumkin.

Shon-sharaf ishtiyoqi, pul, bular ─ ulug‘ ish, ammo unga haddan ziyod bino qo‘yish halokat va o‘limga olib keladi. Xudbinlikdan mahrumlik samimiyatga asoslanish, boshqalarga foydali bo‘lish ─ bu inson xohlaydigan fazilat bo‘lib, xohishdan tashqaridagi vaziyatlarni o‘ziga tortadi; shu bilan birga birorta mangu hayotiy boyliklarni yo‘qotishga olib kelmaydi.

Mahatma Gandi xudbinlikdan xoli bo‘lgan xohish-irodani amalga oshirishning buyuk namunalarini ko‘rsatishga xizmat qilgan edi. U shaxsiy xohish-irodasini o‘z xalqini ozod etishdek buyuk maqsad yo‘liga sarfladi. Gandi o‘zining istak-xohishini el-yurtini ozod etishdek buyuk maqsadga bo‘ysundirdi. Bunday nafsoniyat asosida buyuk va yengilmas kuch mavjud bo‘ladi. Ammo yodingizda tuting, nafsoniyatda ham xuddi boshqa narsadagi kabi ma’lum chegarani bilish kerak. Haddan ziyod mayda-chuyda va odmi xohishlar sizni qashshoqlik hamda muhtojlik sari yetaklaydi. Haddan ziyod istak, o‘z shaxsini nihoyat darajada ulug‘lashga intilish asosidagi xohish esa hech qachon aqlning xotirjamligiga emas, balki xudbinlik hamda ziqnalikka olib boradi.

Biz faqat boyliklarimiz, hayotimiz va har kuni foydalanadigan hamda hammadan ko‘ra huzur topadigan narsalarimizning saqlovchilarimiz, xolos. Va quvonchimizni baham ko‘rib, bularning barchasidan va boshqalaridan ham huzurlanib, to‘la-to‘kis qoniqishimiz mumkin.

Biz aksar hollarda oltin qoida deb hisoblangan buyuk hayotiy tamoyilni unutib qo‘yamiz, ammo ayrimlar borki, bunga qat’iy amal qilib yashaydilar. Uzoqni ko‘zlagan kishi uning ahamiyatini to‘la-to‘kis anglasa, o‘z biznesi yoki mutaxassisligini jamiyatga tatbiq etsa, jamiyat uni hamisha munosib baholaydi.

«Bizning konveyerdan chiqqan har bir avtomobilimizda mening ham bir ushoq hissam bor, ─ degan edi Genri Ford. ─ Va kamina har bir sotiladigan avtomobildan foyda olish ma’nosida emas, balki uning xaridorga olib keladigan samarasi haqida o‘ylayman».

Ford mazkur tamoyilga muvofiq yashadi va shu yondashuv uni dunyoning eng gullab-yashnagan sanoatchilaridan biriga aylantirdi. Ona zamin bundaylarni ilgari mutlaqo ko‘rmagan edi. Ford hayotining dastlabki pallasidayoq nafsoniyat, xudbinlikdan xoli izzat nima ekanligini juda yaxshi o‘zlashtirgan va bu unga, tafakkuriga xotirjamlik baxsh etgan edi.

Hayotiy jarayonlar va uning muammolariga duch kelish inson uchun og‘ir tuganmas sinov bo‘lishi yoki unga ulkan lazzat bag‘ishlashi mumkin. Bu hayotiy vaziyatga qay darajada munosabatda bo‘lishingizga bog‘liq emas. Siz faqat hayotingizni ongli ravishda rejalashtirib, tashkil etib, aqlning xotirjamligiga ega bo‘lishingiz mumkin.

Qachonki o‘zingizni yuqorida aytilgandek tutish darajasiga erishsangiz, shu tarzda hech narsadan qo‘rqmasangiz, hech kimdan nafratlanmasangiz, hech kimga hasad qilmasangiz, ishlaganingizdan tashqari boshqa narsani istamasangiz, bunday hayotiy tajribani o‘z farovonligingiz yo‘lida istifoda etsangiz, buyuk haqiqat ko‘z oldingizda namoyon bo‘ladi. Ana shunda siz qo‘lga kiritgan tafakkur xotirjamligi barcha me’yorlarga rioya qilib yashaganingiz oqibati ekanligini ko‘rasiz.

Nafsingizni tiying, yaxshilar!

(Napoleon Xill kitobidan)