«Украинасиз Россия Евросиё империяси бўлишни тўхтатади. Украинасиз Россия ҳали ҳам императорлик мақоми учун кураша олади, аммо у кейин асосан Осиёнинг император давлатига айланади ва катта эҳтимол билан ривожланаётган Марказий Осиё билан заифлашувчи можароларга аралашади, агар бу амалга ошса, ўз кучини йўқотганидан афсусланган бўларди». Бу сўзлар 1977-1981 йилларда АҚШ президенти Жимми Картернинг миллий хавфсизлик масалалари бўйича маслаҳатчиси сифатида фаолият юритган Збигнев Бжезинскийнинг «Буюк шахмат тахтаси» асаридан парча эди. Ушбу китобни мутолаа қилар экансиз, бугунги кундаги дунё геосиёсат кўз олдингизда гавдаланади.

Xabar.uz бугун китобни ўзбек тилига таржима қилинишида ғоя муаллифи сиёсатшунос Суҳроб Бўронов билан «Буюк шахмат тахтаси» асари ҳақида суҳбатлашади.

– Збигнев Бжезинскийнинг «Буюк шахмат тахтаси» асарни биринчи марта ўқиб чиққанингизда қандай таассуротлар олгансиз?

– Китобни биринчи марта ўқиб чиққаним кечагидек эсимда. У пайтда талаба эдим. Асарни илк бор инглиз тилида мутолаа қилганимдан сўнг, бу китобни ўзбек тилига таржима қилиш керак, деган хулосага келганман. Бунга тахминан 25 йил бўлиб қолди. Геосиёсатга оид китоблар орасида энг ёрқини «Буюк шахмат тахтаси» асари ҳисобланади. Бу асарда айтилган фикрлар ҳали ҳам долзарб! Ҳатто, айрим гипотезалар одамни анча мушоҳадага чорлайди.

– «Буюк шахмат тахтаси» асарида нималар ҳақида сўз кетади?

– Ушбу асарнинг асосий ғояси Евросиё геосиёсатига бағишланади. Унда Евросиё қитъасида ким ҳукмрон бўлса, ўша бутун дунёни бошқаради, деган ғоя бор. Яъни, бу ерда АҚШнинг қандай роль ўйнаши, қайси шахмат доналари билан мулоқот юритиши ва минтақадаги душманларига қарши қандай сиёсат юритиши очиқ баён этилган.

Збигнев Бжезинский Евросиё қитъасини дунёдаги энг стратегик аҳамиятга эга бўлган ҳудуд сифатида тасвирлайди. Евросиё минтақаси шу даражада кенг, уни битта давлат назорат қила олмайди. Лекин асар муаллифининг фикрича, бу ҳудудни бошқаришга муносиб номзод – фақат АҚШ.

 – Ҳозир геосиёсат ва геостратегия деган сўзларни ишлатдингиз. Ўзи геосиёсат нима? Геостратегия нима?

– Геосиёсат ибораси биринчи бўлиб швед олими Рудольф Челлен томонидан ишлатилган. Геосиёсатга таърифлар жуда кўп. Маълум бир ҳудудни таъсир доирага олиш, назорат қилиш ёки босиб олишга қар