Turkiyaning Tokat shahriga borgan har bir sayyoh kabi men ham bu hududning o‘zgacha “energiyasi”ni his etdim. Qoya ustidagi tosh qal’a, tarixiy shahar, “Drakula” afsonasi, baland tog‘lar bag‘ridan kelayotgan salqin havo… Va ana shu sirli manzarani mukammal qilib turuvchi yana bir manzil — 3,4 million yillik Ballija g‘ori.

G‘orga kirish oson kechmagan. Buni tushunish uchun, avvalo, dengiz sathidan 3700 metr balandlikdagi tog‘ni tasavvur qilaylik. Boysuntov tizmasining Xo‘ja G‘urg‘ur ota tog‘i 300 metrlik tik devorga ega. Ana shu tik devorning qariyb o‘rtasiga, ya’ni 160 metr balandlikka chiqish lozim edi.

Turkiya g‘or va g‘or kezuvchilar uchun ideal maskan bo‘lib, mamlakat bo‘ylab qariyb 40 000 g‘or mavjud. Ushbu ajoyib geologik tuzilmalarning yer osti ko‘llari, stalaktitlari va stalagmitlarini o‘rganish eng hayajonli sarguzashtlardan biridir. Bu sirli yer osti olamiga kirganingizda, o‘zingizni fantastik filmlardagidek his qilmaslik mumkin emas.

Granada provinsiyasidagi g‘orda, 70 metr chuqurlikda u yolg‘izlikda ikki tug‘ilgan kunini nishonladi.

Surxondaryo viloyatining Sherobod tumanida joylashgan Surxon davlat qo‘riqxonasi, Xatak bo‘limi, Bog‘li dara massivida miloddan avvalgi 100−40 ming yillikka oid neandertal odam makoni topildi.

Ular o‘tin yoqib ovqat pishirishgan, Ganga suvidan ichishgan.

Ular orasida 4 ta bola va 5 ta katta yoshli odam qoldiqlari aniqlangan.

Taylandda g‘orni tomosha qilish uchun borgan 12 nafar boladan 4 nafari eson-omon qutqarildi.

Osiyodagi eng chuqur g‘or Boybuloq bo‘lib, u Boysun tumanida, Hisor tog‘ tizmasining Surxondaryo qismida joylashgan. Mahalliy aholi bu yerlardagi tog‘larni alohida-alohida nomlab, Boysuntog‘, Cho‘lbayir va Devortog‘ deb ham atashadi.