Фитрат жадид зиёлиси ва нафақат шарқ, балки Европа илму фанидан хабардор шахс сифатида буни яхши билар, аммо Ҳайёмнинг илмий, ижодий фаолиятини тадқиқ қилиш асносида қаҳрамонимизни даҳрий бўлган деб ҳам, диндор сўфий деб ҳам айтолмасди.

1937 йил 22 июлда тўлдирилган «маҳбуслик анкетаси» да Фитратнинг 1886 йилда Бухорода туғилгани, қамоққа олингунча Тошкент шаҳри, Гулистон кўчаси, 116-уйда яшагани қайд этилган. Оила таркибида 25 ёшли хотини Ҳикматой Фитратова, 70 ёшли онаси, етти ёшли қизи Севара Фитратовалар борлиги ёзилган.

Инкузартнинг хабарига кўра, у ерда мева-чева ва шунга ўхшаш майда-чуйдалар учун расталар қурилмоқда.

Бундан 82 йил олдин айни шу куни, яъни 1938 йил 4 октябрь – Ўзбекистон тарихидаги энг қайғули ва қонли кунлардан бири. Сабаби ўша куни манфур Сталин қатағонининг навбатдаги йирик сериясига старт берилди.

Қози: Биродар, яхши биласиз, халқимизнинг фикр доираси тараққий этмаган, улар бу ишларнинг моҳиятини тушунмайдилар. Тафаккури юксак бўлмаган кишилар қўйларга ўхшайдилар, ҳар хусусида чўпонга тобедирлар ва ўз буюкларининг пайравидирлар.