Марказий Осий халқаро институти директори Владимир Норов Эроннинг Марказий Осиё давлатлари билан алоқаларига доир айрим жиҳатларга тўхталиб ўтди.

Дипломат, жумладан, Эроннинг Марказий Осиё билан алоқаларни мустаҳкамлашини унинг ташқи сиёсатидаги ҳисоб-китоб қилинган ва прагматик бурилиши деб ҳисоблайди.

Унга кўра, бу ўзгариш геосиёсий эҳтиёж ва стратегик имкониятлар уйғунлигига асосланган.

«Теҳрон «Шарққа қараш» стратегиясини кучайтирмоқда. Марказий Осиё мамлакатлари – географик жиҳатдан яқин, ресурсларга бой ва кўп векторли ташқи сиёсат олиб бораётган – Эрон учун мантиқий ва умидбахш ҳамкор ҳисобланади.

Ҳозирги савдо ҳажми катта бўлмаса-да (1,5 миллиард доллардан озроқ), мавжуд салоҳият ушбу йўналишни Эрон учун устуворликка айлантиради. Масалан, Ўзбекистон билан савдони 2 миллиард долларгача ошириш фақатгина орзу эмас — бу ҳар икки томоннинг иқтисодий манфаатларига мос келади», – дейди Норов.

Мутахассиснинг қайд этишича, Эроннинг географик жойлашуви денгизга чиқиш имконияти йўқ Марказий Осиё республикалари учун муҳим афзалликни беради. Чобаҳор ва Бандар Аббос портлари орқали Ҳинд океанига чиқиш имконини яратиб, Эрон минтақавий логистикада зарур бўғинига айланмоқда.

Айниқса, Хитой–Қозоғистон–Ўзбекистон–Туркманистон–Эрон–Туркия–ЕИ коридори каби лойиҳалар фонида ушбу йўналишлар тобора оммалашиб бораётгани Теҳроннинг таъсирини кучайтирмоқда.

Эроннинг инфратузилмаси – автомобиль йўллари ва темир йўлларини ўз ичига олган ҳолда – ва унинг мультимодал коридорлардаги иштироки минтақадаги мавқеини оширибгина қолмай, балки уни Шарқ-Ғарб ва Шимол-Жануб савдо ўқларига боғлаб қўяди. Бу нафақат Эроннинг яккалигини камайтиради, балки уни Евроосиёда шаклланаётган алоқалар харитасига ҳам интеграциялайди.

Бундан ташқари, Эроннинг ЯИИТ (ЕАЭС) билан тузган эркин савдо келишуви – 2025 йил май ойида кучга киради – ушбу интеграцияни тезлаштириш учун ҳуқуқий ва институционал асос яратиб беради. Россия ва Хитой каби минтақадаги асосий ўйинчилар Эроннинг транзит давлат сифатидаги ролини қўллаб-қувватлайди, бу эса Ғарб билан очиқ тўқнашувга киришмасдан, Эроннинг стратегик аҳамиятини оширади.